اکشن پلن (Action Plan) یا برنامه اقدام که به آن برنامه عملیاتی نیز گفته میشود، یک برنامه جامع و دقیق برای رسیدن به اهداف کوتاهمدت پروژه است. این سند در مدیریت پروژه، فهرست مفصلی از وظایف یا اقداماتی است که باید برای رسیدن به اهداف پروژه تکمیل شود.
مسئوليت تهيه و پيگيری برنامههای اقدام بر عهده واحد برنامهریزی و كنترل پروژه مـی باشد. این نفرات، برنامه اقدام را بر اساس ساختار شکست کار (WBS) و برنامه زمانبندی پروژه تهیه میکنند. اکشن پلن، پلنهای کوتاهمدتتر نسبت به برنامه زمانبندی کلی و اولیه پروژه است و معمولا برای فواصل زمانی 2 الی 4 هفته ای تهیه میشوند. بنابراین عموما یک اکشن پلن نیمه ماه و یک اکشن پلن ماهیانه داریم. در اکشن پلنها، فعالیتها با جزئیات بیشتری نسبت به برنامه زمانبندی کلی پروژه تعریف و زمانبندی میشوند، وظایف کلیه اعضای تیم پروژه و اقدامات لازم برای اجرایی شدن برنامه زمانبندی پروژه شرح داده میشوند. سپس این برنامه عملیاتی جهت اقدام به تیم اجرایی پروژه ارائه میگردد.
در پروژههای مهندسی دو نوع اکشن پلن یا برنامه اقدام وجود دارد: اکشن پلن پروژهای و اکشن پلن گروهی. برنامه اقدام پروژه ای، برای هر پروژه به صورت جداگانه، تعهدات پروژه و مدارکی که باید توسط هر یک از گروههای مهندسی تولید شوند به تفكيك گروه های مهندسی ارائه می شود. برنامه اقدام گروهی، برای هر یک از گروه های مهندسی به صورت جداگانه، تعهدات و مدارکی که باید تهیه شوند به تفكيك پروژه های مختلف ارائه می شود.
برنامه اقدام میتواند شامل آیتمهای زیر باشد:
عنوان پروژه، فعالیت های مورد نیاز در بازه زمانی مربوط به اکشن پلن، شرح کار هر یک از فعالیت ها، متولی انجام هر فعالیت (افراد، واحدها یا بخش های سازمانی مورد نیاز برای انجام فعالیت)، تاریخ شروع برنامه ای فعالیت، تاریخ پایان برنامه ای، تاریخ شروع واقعی و تاریخ پایان واقعی برای درج تاریخ های واقعی پس از اجرایی شدن فعالیت، تاریخ تعهد و ددلاینها، وضعیت فعالیت ها یا status فعالیت ها (دارای تاخیر، هولد داخلی، هولد خارجی، رفع هولد شده و …)، تاریخ رفع هولد برای درج تاریخ رفع هولد شدن فعالیت های هولدی که به دلایلی امکان انجام آنها وجود نداشته، منابع مورد نیاز برای انجام هر فعالیت، اولویتها، وضعیت توافقی فعالیت ها مطابق جلسات، توضیحات جلسات برگزار شده برای پروژه، توضیحات نفرات کنترل پروژه، توضیحات معاونت مهندسی و … . در واقع برنامه اقدام مشخص میکند چه چیزی (What) -چه فعالیتی- ، توسط چه کسی (Who) -متولی انجام فعالیت-، در چه زمانی (When) -تاریخ برنامه ای فعالیت- و به چه نحوی (How) -با چه منابع و هزینه و روش انجام کار- باید انجام شود. با تهیه اکشن پلن تیم اجرایی متوجه میشود که چه حجم کاری را در چه بازه زمانی باید انجام دهد.
برای تدوین برنامه اقدام، کلیه نیازمندیها و محدودیتهای پروژه باید شناسایی و بررسی شوند. بنابراین کارشناس برنامهریزی و كنترل پروژه پس از تهیه نسخه اولیه و درفت اکشن پلن آن را جهت مطالعه و بررسی در اختیار اعضای تیم پروژه قرار میدهد. عموما به صورت دوره ای و گاها بر حسب نياز، جلساتی با موضوع بررسی اکشن پلن برگزار میشود. پیش از برگزاری جلسات آيتم ها و موارد درج شده در اکشن پلن اولیه، توسط مدير پروژه و هماهنگ كنندگان و کلیه تيم پروژه بررسی میشوند و در جلسات مذكور در خصوص این آيتمها تبادل نظر میگردد. این جلسات صرفاً جنبه برنامهريزی و اخذ تاريخ تعهدات جديد در خصوص آیتمهای دارای تاخیر، بررسی محدوديتهای كاری، اولويتبندی اقدامات، اعلام محدوديتهای اجرايی و زمانی از جانب كارفرمايان و ساير پيمانكاران، تصميمگيری در خصوص برونسپاری برخی از فعالیت ها با توجه به محدوديتهای موجود و مواردی از اين قبيل دارد و تا حد امكان مباحث فنی مطرح نمی شود و بررسی مباحث فنی به دیگر جلسات هفتگی یا ماهیانه پروژه موکول میشود. با برگزاری منظم و مدون جلسات کنترل پروژه، واحد برنامه ریزی و کنترل پروژه و سایر اعضای تیم پروژه دلایل و موانعی را که باعث شده اند کارها مطابق اکشن پلن انجام نشوند را متوجه خواهند شد و در نتیجه می توانند نسبت به برطرف نمودن دلیل ریشهای تاخیر و یا تهیه برنامه جبرانی اقدام کنند. در نهایت نتايج جلسات اکشن پلن در حين برگزاری جلسات به طور همزمان در برنامه اقدام اعمال و اکشن پلن توسط کارشناس کنترل پروژه به روز رسانی و نهایی میگردد و مجددا برای تیم پروژه به عنوان یک پلن برای اقدام طی بازه یک ماهه آینده ارسال می شود.
همان طور که گفته شد، اکشن پلن عموما برای بازه های دو هفته ای یا ماهیانه تهیه می شود. در حالتی که در پروژه ها از هر دو اکشن پلن نیمه ماه و یک اکشن پلن ماهیانه استفاده شود، عموما در اکشن پلن های ماهیانه که ابتدای ماه تهیه میشوند کلیه فعالیت هایی که تا بازه زمانی یک ماه آینده باید در پروژه شروع شوند را ادد می کنیم و در اکشن پلن های نیمه ماه تنها وضعیت مدارک را به روز رسانی می کنیم و اگر نیاز باشد فعالیتی که در اکشن پلن ابتدای ماه آورده نشده انجام شود را ادد می کنیم (مثلا در پروژه های مهندسی پاسخ کارفرما در خصوص مدرکی دریافت شده و آن مدرک نیازمند بازنگری یا Revise باشد به لیست اضافه میشود). مجددا در ابتدای ماه بعد برای تهیه اکشن پلن ماهیانه، از اکشن پلن نیمه ماه گذشته استفاده کرده و وضعیت فعالیت های آن را آپدیت کرده و همچنین آیتم هایی که تا یک ماه آینده باید انجام شوند به آن اضافه میشود و فعالیت های موجود در لیست که تاکنون به اتمام رسیده اند را از لیست اقدامات حذف میکنیم.
بنابراین در اکشن پلن ها وضعیت های زیر برای فعالیت ها وجود دارد:
– وضعیت add یا اضافه شده: برای فعالیت هایی که به لیست فعالیت های برنامه اضافه می شوند.
– وضعیت delay یا وضعیت دارای تاخیر: برای فعالیت هایی که نسبت به برنامه زمانندی اولیه دارای تاخیر هستند.
– وضعیت hold یا وضعیت متوقف شده: برای فعالیت هایی که زمان انجام آن ها طبق برنامه فرا رسیده اما به دلایل درون سازمانی یا برون سازمانی و محدودیت های پروژه فعلا انجام آن ها متوقف شده است. وضعیت هولد بر حسب عامل ایجاد توقف در فعالیت، به وضعیت های هولد داخلی یا internal hold و هولد خارجی یا external hold تفکیک می شوند.
– وضعیت release یا وضعیت آزاد شده: برای فعالیت هایی که قبلا هولد بوده اند و اکنون رفع هولد شده اند و قابل اجرا می باشند.
– وضعیت done یا وضعیت انجام شده: برای فعالیت هایی که اجرا شده و به اتمام رسیده اند که این وضعیت فقط در اکشن پلن نیمه ماه پس از آپدیت دیده می شود و سپس در پلن ابتدای ماه بعد از لیست حذف می شود.
علاوه بر برنامه اقدام پروژه در حوزه مدیریت پروژه، برنامه های اقدام دیگری از جمله برنامه اقدام کسب و کار یا برنامه اقدام تجاری (Business Action Plan) و برنامه اقدام شخصی (Personal Action Plan) نیز وجود دارد. برنامه اقدام تجاری برای تعیین اهداف و وظایف و به منظور راه اندازی کسب و کار یا توسعه کسب و کار موجود استفاده میشود. این برنامه چشم انداز کسب و کار (Vision) و اقدامات لازم برای دستیابی به آن چشم انداز را تشریح میکند. برنامه اقدام شخصی یک چک لیست از مراحل یا وظایفی است که فرد برای دستیابی به اهداف شخصی که برای زندگی خود تعیین کرده باید انجام دهد. بنابراین یک برنامه اقدام برای طیف گسترده ای از افراد و سازمان ها، از کارمندانی که می خواهند عملکرد کاری خود را بهبود بخشند تا اعضای تیم پروژه، و حتی در زندگی روزمره افراد بسیار مفید و حائز اهمیت است و باعث می شود در زمان کمتر و به صورت سنجیده تر بتوان به اهداف خود دست یابیم.
2 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
سلام و درود بر شما
بسیار بسیار سپاسگزارم از تلاش ستودنی شما.
به شخصه با اینکه تجارب 25 ساله در حوزه های مختلف کاری دارم، اما مطالب شما برایم آموزنده و بسیار دلپذیر است.
موفق و سرافراز باشید
سلام وقتتون بخیر،
از عنایت و بزرگواری شما بسیار سپاسگزارم. ممنوم بابت ثبت دیدگاه ارزشمندتون و دنبال کردن مطالب سایت.
از اینکه مطالبم براتون مفید واقع شده بسیار خرسندم.
موفق و مانا باشید.