شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری یکسان هستند؛ به عبارت دیگر طبق توافق، کارفرما و پیمانکار باید شرایط عمومی پیمان را به طور کامل بپذیرند و در صورت تخلف، به مراجع قانونی پاسخگو باشند.
شرایط خصوصی، شرایط خاصی است که به منظور تکمیل شرایط عمومی، برای آن پیمان، با توجه به وضعیت و ماهیت آن، تنظیم شده است. شرایط خصوصی بر اساس موضوع قرارداد پیمان در انواع قراردادها با یکدیگر متفاوت است.
نکته: موارد درج شده در شرایط خصوصی، هیچ گاه نمی تواند مواد شرایط عمومی را نقض کند.
ماده ها و نکات مهم در شرایط عمومی پیمان در قراردادهای پیمانکاری:
**** مهندس مشاور و مهندس ناظر و رئیس کارگاه- ماده ۹ و ۱0 و ۱۸ و ۳۲ و 33:
الف) مهندس مشاور: شخص حقوقی یا حقیقی است برای نظارت بر اجرای کار، در چارچوب اختیارات تعیین شده در اسناد و مدارک پیمان، از سوی کارفرما به پیمانکار معرفی می شود. مهندس مشاور، تنها مرجع فنی پیمانکار برای اجرای موضوع پیمان از سوی کارفرما است.
نکته: اگر در طول مدت پیمان، کارفرما تصمیم به تغییر مهندس مشاور بگیرد، این تصمیم باید دست کم یک ماه پیشتر به اطلاع پیمانکار برسد.
ب) مهندس ناظر: نماینده مقیم مهندس مشاور در کارگاه است و در چارچوب اختیارات تعیین شده در اسناد و مدارک پیمان به پیمانکار معرفی می شود.
نکته: مهندس ناظر، به هیچ روی، حق ندارد که از تعهدات پیمانکار بکاهد یا موجب تمدید مدت پیمان یا پرداخت اضافی به پیمانکار شود یا هر نوع دستور تغییر کاری را صادر کند.
ج) رئیس کارگاه: رئیس کارگاه شخصی حقیقی دارای تخصص و تجربه لازم است که پیمانکار، او را به مهندس مشاور معرفی می کند تا اجرای موضوع پیمان در کارگاه را سرپرستی کند. پیمانکار باید پیش از آغاز عملیات، شخص واجد صلاحیت مورد قبول مهندس مشاور را به عنوان رئیس کارگاه معرفی نماید. رئیس کارگاه باید در اوقات کار در کارگاه حاضر باشد و عملیات اجرایی، با مسئولیت و نظارت او انجام شود.
نکته: پیمانکار می تواند در صورت لزوم، رئیس کارگاه را عوض کند، مشروط به اینکه پیش از تعویض، مراتب را به اطلاع مهندس مشاور برساند و صلاحیت جانشین او مورد قبول نامبرده باشد.
نکته: اگر ضمن کار معلوم شود که رئیس کارگاه قادر به انجام وظایف خود نیست، مهندس مشاور، با ذکر دلیل، درخواست تعویض او را از پیمانکار خواهد کرد و پیمانکار مکلف است ظرف یک ماه، شخص واجد صلاحیت دیگری را که مورد قبول مهندس مشاور باشد، معرفی کند.
نکته: انتخاب مهندس مشاور به عهده کارفرما و انتخاب رئیس کارگاه به عهده پیمانکار است.
**** تجهیز و برچیدن کارگاه – دو فعالیتی که در فاز ساخت اکثر برنامه های زمانبندی پروژه ها حضور دارند- ماده ۱۲ و ۲۰:
الف) تجهیز کارگاه: عبارت از عملیات، اقدام ها و تدارکاتی است که باید به صورت موقت برای دوره اجرا انجام شود، تا آغاز کردن و انجام دادن عملیات موضوع پیمان، طبق اسناد و مدارک پیمان، میسر شود.
ب) برچیدن کارگاه: عبارت از جمع آوری مصالح، تجهیزات، تاسیسات و ساختمان های موقت، خارج کردن مواد زاید، مصالح، تجهیزات، ماشین آلات و دیگر تدارکات پیمانکار از کارگاه و تسطیح و تمیز کردن محل های تحویلی کارفرما می باشد.
نکته: کارگاه ها یا کارخانه های تولیدی خارج از محل ها و زمین های تحویلی کارفرما، که به منظور ساخت تجهیزات یا قطعاتی که در کار نصب خواهد شد مورد استفاده قرار می گیرد، جزء کارگاه به شمار نمی آید.
پیمانکار موظف است که پس از تحویل گرفتن کارگاه، با توجه به مدت تعیین شده برای تجهیز، طرح جانمایی تجهیز کارگاه را تهیه کرده و پس از تایید مهندس مشاور، آن را مبنای تجهیز کارگاه قرار دهد. تامین آب، برق، سوخت و مخابرات، بطور کلی، تجهیز کامل کارگاه، به نحوی که برای اجرای کار طبق اسناد و مدارک پیمان لازم است، به عهده پیمانکار می باشد.
**** برنامه زمانی اجرای کار- ماده ۵ و ۱۸:
طبق قرارداد دو نوع برنامه زمانبندی در پروژه تهیه می شود:
الف) برنامه زمانی کلی: برنامه ای است که در آن، زمانبندی کلی کارهای مورد پیمان برحسب ماه، منعکس گشته و در اسناد و مدارک پیمان درج شده است.
ب) برنامه زمانی تفصیلی: برنامه ای است که زمانبندی فعالیت های مختلف کارهای موضوع پیمان، به تفصیل و در چارچوب برنامه زمانی کلی، در آن آمده است.
پیمانکار متعهد است که روش اجرا و برنامه زمانی تفصیلی اجرای کار را طبق نظر مهندس مشاور بر اساس نقشه های موجود و برنامه زمانی کلی تهیه کند و ظرف یک ماه از تاریخ مبادله پیمان، یا مدت دیگری که در اسناد و مدارک پیمان تعیین شده است، تسلیم مهندس مشاور نماید.
نکته: اگر در اسناد و مدارک پیمان، جزئیاتی برای چگونگی تهیه برنامه زمانی تفصیلی و بهنگام کردن آن تعیین شده باشد، پیمانکار ملزم به رعایت آن می باشد.
نکته: درصورتی که حین اجرای کار، پیمانکار تشخیص دهد که تغییراتی در برنامه زمانی تفصیلی ضروری است، موظف است که پیش از رسیدن موعد انجام کارهایی که به نظر او باید در برنامه آن تغییر داده شود، مراتب را با ذکر دلیل، به مهندس مشاور اطلاع دهد.
**** گزارشات پیشرفت کار- ماده ۱۸:
پیمانکار مکلف است که در پایان هر ماه، گزارش کامل کارهای انجام شده در آن ماه را تهیه نماید. شکل و چگونگی تهیه گزارش را مهندس مشاور تهیه می کند. این گزارش، شامل مقدار و درصد فعالیت های انجام شده، میزان پیشرفت یا تاخیر نسبت به برنامه زمانی تفصیلی، مشکلات و موانع اجرایی، نوع و مقدار مصالح و تجهیزات وارد شده به کارگاه، تعداد و نوع ماشین آلات موجود و آماده بکار، تعداد و تخصص نیروی انسانی موجود و دیگر اطلاعات لازم می باشد.
نکته: اگر در اسناد و مدارک پیمان، جزئیاتی برای چگونگی تهیه گزارشات پیشرفت تعیین شده باشد، پیمانکار ملزم به رعایت آن می باشد.
**** تحویل کارگاه- ماده ۲۸:
کارفرما متعهد است که کارگاه را بی عوض و بدون معارض تحویل پیمانکار دهد.
کارفرما پس از مبادله پیمان، تاریخ تحویل کارگاه را که نباید بیشتر از ۳۰ روز از تاریخ مبادله پیمان باشد، به پیمانکار اعلام می کند. پیمانکار باید در تاریخ تعیین شده در محل کار برای تحویل کارگاه حاضر شود.
نکته: در صورتی که پیمانکار تا حداکثر ۳۰ روز از تاریخ تعیین شده برای تحویل گرفتن کارگاه حاضر نشود، کارفرما می تواند پیمان را فسخ کند.
نکته: اگر تحویل کارگاه به طور یکجا میسر نباشد، کارفرما باید کارگاه را به ترتیبی تحویل دهد که پیمانکار بتواند عملیات موضوع پیمان را طبق برنامه زمانی تفصیلی انجام دهد. در این حالت نیز مهلت کارفرما برای تحویل حداقل اولین پارت از کارگاه حداکثر ۳۰ روز است.
**** تغییر مقادیر کار – شامل تغییرات افزایشی و تغییرات کاهشی- ماده ۲۹:
در ضمن اجرای کار، ممکن است مقادیر درج شده در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان تغییر کند. تغییر مقادیر به وسیله مهندس مشاور محاسبه می شود و پس از تصویب کارفرما، به پیمانکار ابلاغ می گردد.
پیمانکار موظف به انجام کار با نرخ پیمان است، به شرط آنکه:
۱) افزایش مقادیر در چهارچوب موضوع پیمان به پیمانکار ابلاغ شود و جمع مبلغ مربوط به افزایش مقادیر و مبلغ کارهای با قیمت جدید نباید از 25 درصد مبلغ اولیه پیمان بیشتر شود.
۲) جمع مبلغ مربوط به کاهش مقادیر و حذف آن ها نباید از 25 درصد مبلغ اولیه پیمان بیشتر شود.
نکته: جمع بهای قیمت های جدید، علاوه برآنکه تابع سقف تعیین شده فوق الذکر است، نباید از ۱۰ درصد مبلغ اولیه پیمان بیشتر شود.
نکته: درصورت حذف شدن قسمت هایی از کار، برای تعیین حد افزایش یا کاهش مقادیر بندهای 1 و 2 فوق، به جای مبلغ اولیه پیمان، مبلغ اولیه پیمان پس از کسر مبلغ کارهای حذف شده به وسیله پیمانکار، ملاک قرار می گیرد.
**** تغییر مدت پیمان و تاخیرات مجاز پیمانکار- ماده ۳۰:
پیمانکار در چه صورتی میتواند درخواست تمدید مدت پیمان (با ارائه محاسبات و دلایل توجیهی) دهد؟
۱) در صورت تغییر مبلغ پیمان ناشی از ماده ۲۹ (در صورت تغییر مقادیر درج شده در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان، در صورت ابلاغ کارهایی که برای آن ها قیمت و مقدار در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان پیش بینی نشده است)
۲) تغییر اساسی نقشه های اجرایی یا مشخصات فنی به دستور کارفرما یا مهندس مشاور
۳) تاخیر در تحویل کارگاه، ابلاغ دستورکارها یا نقشه ها و تحویل مصالح توسط کارفرما، به شرطی که پیمانکار با توجه به برنامه زمانی تفصیلی آن ها را از مشاور درخواست کرده باشد.
۴) تاخیر در تحویل مصالحی که فروش آن ها لزوما باید با حواله کارفرما صورت گیرد، به شرطی که پیمانکار با توجه به برنامه زمانی تفصیلی برای تهیه آن ها به موقع اقدام کرده باشد.
۵) در موارد حوادث قهری و همچنین در موارد مربوط به کشف اشیای عتیقه و آثار تاریخی
۶) هرگاه محدودیت برای ورود مصالح و تجهیزات طبق ماده ۲۰ (ورود تجهیرات و مصالح از خارج از کشور) پیش آید.
۷) در صورتی که کار طبق ماده 49 (تعلیق اجرای کار توسط کارفرما یکبار در طول پروژه و به مدت حداکثر ۳ ماه) به تعلیق در آید.
۸) در صورتی که قوانین و مقررات جدیدی وضع شود که در تغییر مدت اجرای کار موثر باشد.
۹) هرگاه کارفرما نتواند تعهدات مالی خود را در موعدهای درج شده در اسناد و مدارک پیمان انجام دهد.
۱۰) موارد دیگری که به تشخیص کارفرما خارج از قصور پیمانکار باشد.
نکته: مستندات درخواست تغییر مدت پیمان توسط پیمانکار به مهندس مشاور ارسال می شود و مهندس مشاور پس از بررسی و تایید به کارفرما برای اخذ تایید گزارش می دهد.
نکته: ممکن است عوامل فوق الذکر منجر به کاهش مدت پیمان شود که در این صورت مهندس مشاور با کسب نظر پیمانکار، کاهش مدت پیمان را تضمین می کند و مراتب را برای اتخاذ تصمیم به کارفرما گزارش می نماید.
نکته: تاخیرهای همزمان ناشی از عوامل مختلف مذکور، فقط یک بار محاسبه می شوند.
نکته: در پایان مدت اولیه پیمان یا هر تمدید مدت پیمان، اگر کار به اتمام نرسیده باشد، مهندس مشاور با کسب نظر پیمانکار و با توجه به موارد تعیین شده فوق، علل تاخیر کار را بررسی می کند و میزان مدت مجاز و غیر مجاز آن را با توافق پیمانکار تعیین می نماید و نتیجه را به کارفرما گزارش می کند.
**** پرداخت های کارفرما به پیمانکار- ماده ۳۴، ۳۵ و ۳۶ و ۳۷ و ۴۰ و ۵۱:
الف) تضمین انجام تعهدات: پیمانکار هنگام امضای پیمان، برای تضمین انجام تعهدات ناشی از آن، باید ضمانتنامه ای معادل ۵ درصد مبلغ اولیه پیمان تسلیم کارفرما نماید.
حداکثر تا یک ماه پس از تحویل موقت، آخرین صورت وضعیت موقت، بدون منظور داشتن مصالح پای کار تنظیم می شود. هرگاه براساس این صورت وضعیت، پیمانکار بدهکار نباشد یا جمع بدهی او از نصف کسور تضمین حسن انجام کار کمتر باشد، ضمانت نامه انجام تعهدات بی درنگ آزاد می شود.
ولی هرگاه میزان بدهی پیمانکار، از نصف کسور تضمین حسن انجام کار بیشتر باشد، ضمانت نامه انجام تعهدات، برحسب مورد طبق شرایط تعیین شده در ماده 40 یا 52 آزاد می شود.
ب) تضمین حسن انجام کار: از مبلغ هر پرداخت به پیمانکار، معادل ۱۰ درصد به عنوان تضمین حسن انجام کار کسر و در حساب سپرده نزد کارفرما نگهداری می شود.
نصف این مبلغ پس از تصویب صورت وضعیت قطعی طبق ماده ۴۰ و نصف دیگر آن پس از تحویل قطعی، با رعایت مواد 42 و 52 مسترد می گردد.
ج) پیش پرداخت: میزان، روش پرداخت و چگونگی واریز پیش پرداخت و دیگر ضوابط آن، براساس دستورالعمل مربوط است که در زمان اجرای کار نافذ بوده. پیمانکار برای دریافت هر یک از اقساط پیش پرداخت، درخواست خود را به مهندس مشاور می نویسد.
مهلت پرداخت هر قسط پیش پرداخت ۲۰ روز از تاریخ درخواست پیمانکار که به تایید مهندس مشاور رسیده است، یا ۱۰ روز از تاریخ ارائه تضمین از سوی پیمانکار، هرکدام که بیشتر است، می باشد.
د) صورت وضعیت ها و پرداخت ها: در آخر هر ماه، پیمانکار، مبلغ صورت وضعیت را بر اساس وضعیت کارهای انجام شده از شروع کار تا آن تاریخ و فهرست بهای منضم به پیمان، محاسبه کرده و آن را تسلیم مهندس ناظر می نماید. مهندس مشاور، صورت وضعیت پیمانکار را از نظر تطبیق با اسناد و مدارک پیمان کنترل و در صورت نیاز اصلاح کرده و در مدت حداکثر ۱۰ روز از تاریخ دریافت از پیمانکار برای کارفرما ارسال می نماید. کارفرما صورت وضعیت را رسیدگی کرده و پس از کسر وجوهی که بابت صورت وضعیت های موقت قبلی پرداخت شده است و همچنین اعم کسور قانونی و کسور متعلقه طبق پیمان، باقیمانده مبلغ قابل پرداخت به پیمانکار را حداکثر ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ وصول صورت وضعیت، با صدور چک پرداخت می کند.
نکته: هرگاه به عللی صورت وضعیت ارسالی مورد تایید کارفرما قرار نگیرد، کارفرما پس از وضع کسورات قانونی، ۷۰ درصد مبلغ صورت وضعیت ارسالی مهندس مشاور را در مدت ۱۰ روز از تاریخ وصول صورت به عنوان علی الحساب در وجه پیمانکار پرداخت می کند و صورت وضعیت را برای تصحیح به مهندس مشاور برمی گرداند، تا پس از اعمال اصلاحات لازم در مدت حداکثر 5 روز، دوباره برای کارفرما ارسال شود و بقیه مبلغ پرداخت گردد. در این صورت، مهلت پرداخت مبلغ صورت وضعیت از تاریخی شروع می شود که صورت وضعیت تصحیح شده تسلیم کارفرما شود.
در پیمان هایی که مشمول تعدیل آحادبها هستند، پس از تایید هر صورت وضعیت موقت ازسوی کارفرما، پیمانکار صورت وضعیت تعدیل آحادبهای آن صورت وضعیت را بر اساس آخرین شاخص های اعلام شده محاسبه می نماید و برای مهندس مشاور ارسال می کند.
ه) صورت وضعیت قطعی: پیمانکار باید حداکثر تا یک ماه از تاریخ تحویل موقت، صورت وضعیت قطعی کارهای انجام شده را بر اساس اسناد و مدارک پیمان بدون منظور نمودن مصالح و تجهیزات پای کار تهیه و به مهندس مشاور ارسال کند.
مشاور صورت وضعیت را رسیدگی و ظرف مدت سه ماه برای کارفرما ارسال می کند. کارفرما صورت وضعیت را ظرف مدت دو ماه از تاریخ وصول رسیدگی می کند.
ی) صورتحساب نهایی: صورتحساب نهایی پیمان که ظرف مدت سه روز از تاریخ تصویب صورت وضعیت قطعی توسط کارفرما تهیه می شود عبارت است از مبلغ صورت وضعیت قطعی و مبلغی که بر اساس اسناد و مدارک پیمان به مبلغ بالا اضافه یا از آن کسر می گردد، مانند وجوه ناشی از تعدیل آحادبها، بهای مصالح و تجهیزات و ماشین آلات تحویلی کافرما به پیمانکار، مبلغ جبران خسارت یا جریمه های رسیدگی و قطعی شده.
نکته: درصورتی که به علت تاخیر در رسیدگی آخرین صورت وضعیت موقت یا صورت وضعیت قطعی یا تاخیر در تهیه صورتحساب نهایی، هزینه های اضافی بابت تمدید ضمانت نامه های پیمانکار ایجاد شود، کارفرما این هزینه های اضافی را که از سوی پیمانکار تامین شده به او پرداخت می کند و اگر مدت تاخیر در آزاد کردن هر یک از تضمین ها از سه ماه بیشتر شود، کارفرما تضمین مربوط را آزاد می نماید.
**** تحویل موقت و تحویل قطعی- ماده ۳۹ و ۴۱:
الف) تحویل موقت: پس از آنکه عملیات موضوع پیمان تکمیل گردید و کار آماده بهره برداری شد، پیمانکار از مهندس مشاور تقاضای تحویل موقت می کند و نماینده خود را برای عضویت در هیات تحویل معرفی می نماید.
پس از رسیدگی درخواست توسط مهندس مشاور، در صورتی که از نظر مشاور عملیات موضوع پیمان آماده بهره برداری نباشد ظرف مدت هفت روز از دریافت تقاضای پیمانکار، نواقص و کارهایی را که باید پیش از تحویل موقت تکمیل شود به اطلاع پیمانکار می رساند.
در صورت تایید مهندس مشاور، تاریخ آمادگی کار برای تحویل موقت توسط مشاور مشخص می شود. کارفرما به گونه ای ترتیب کار را فراهم می کند که هیئت تحویل (که توسط وی تشکیل شده است) حداکثر در مدت ۲۰ روز از تاریخ آمادگی کار در محل کار حاضر می شوند و برای تحویل موقت اقدام می نماید.
اگر هیات تحویل موقت عیب و نقصی در کارها مشاهده نماید اقدام به تنظیم صورتمجلس تحویل موقت با تعیین مهلتی برای رفع نقص می کند و فهرستی از نقایص و معایب کارها و عملیات ناتمام و آزمایش هایی که نتیجه آن بعدا معلوم می شود را تنظیم می کند.
پس از رفع نقص از جانب پیمانکار، مهندس مشاور به اتفاق نماینده کارفرما دوباره عملیات را بازدید می کند و اگر هیچ گونه عیب و نقصی باقی نمانده باشد، مشاور صورتجلسه تحویل موقت و گواهی رفع نواقص را برای کارفرما ارسال می کند.
ب) تحویل قطعی: پس از پایان دوره تضمین، مشابه روال تحویل موقت پیمانکار تقاضای تحویل قطعی کرده و پس از تایید مهندس مشاور و تشکیل هیئت تحویل قطعی و بازدید، در صورت مشاهده نشدن نقص از سوی هیئت تحویل، صورت مجلس تحویل قطعی را تنظیم کرده و در صورت مشاهده نقص مشابه روال تحویل موقت عمل میکند.
نکته: اگر کارفرما با وجود تقاضای پیمانکار اقدام به اعزام هیات تحویل نکند و این تاخیر بیش از دو ماه به طول انجامد و پس از درخواست مجدد پیمانکار و انقضای یک ماه از تاریخ تقاضای مجدد کارفرما در این زمینه اقدامی نکند، “عملیات موضوع پیمان تحویل قطعی شده تلقی می گردد” و باید اقدامات پس از تحویل قطعی در مورد آن انجام شود.
**** فسخ پیمان و خاتمه پیمان و تعلیق پیمان- ماده ۴۶ و ۴۷ و ۴۸ و ۴۹:
الف) فسخ پیمان: کارفرما می تواند در صورت تحقق هر یک از موارد زیر پیمان را فسخ کند:
1) تاخیر در تحویل گرفتن کارگاه از جانب پیمانکار بیش از مهلت تعیین شده ماده ۲۸ (حداکثر ۳۰ روز از تاریخ تعیین شده)
2) تاخیر در ارائه برنامه زمانی تفصیلی به مدت بیش از نصف مهلت تعیین شده برای تسلیم آن
3) تاخیر در تجهیز کارگاه برای شروع عملیات موضوع پیمان بیش از نصف مدت تعیین شده
(این حالت در صورتی مجاز است که کارفرما قسمتی از پیش پرداخت را که باید بعد از تحویل کارگاه پرداخت کند پرداخت کرده باشد)
4) تاخیر در شروع عملیات موضوع پیمان بیش از یک دهم مدت اولیه پیمان یا دو ماه، هر کدام که کمتر است.
5) تاخیر در اتمام هر یک از کارهای پیش بینی شده در برنامه زمانی تفصیلی بیش از نصف مدت تعیین شده برای آن کار
6) تاخیر در اتمام کار به مدت بیش از یک چهارم مدت پیمان
7) عدم شروع کار پس از رفع وضعیت قهری و ابلاغ شروع کار از سوی کارفرما
8) بدون سرپرست گذاشتن کارگاه یا تعطیل کردن کار بدون اجازه کارفرما بیش از 15 روز
9) عدم انجام دستور مهندس مشاور برای اصلاح کارهای انجام شده معیوب
10) انحلال شرکت پیمانکار
11) ورشکستگی پیمانکار یا توقیف ماشین آلات و اموال پیمانکار از سوی محاکم قضایی به گونه ای که موجب توقف یا کندی پیشرفت کار شود.
12) تاخیر بیش از یک ماه در پرداخت دستمزد کارگران
13) هرگاه ثابت شود که پیمانکار برای تحصیل پیمان یا اجرای آن به عوامل کارفرما حق العمل، پاداش یا هدایایی داده است یا آنها یا واسطه های آن ها را در منافع خود سهیم کرده است.
پیمانکار مکلف است که در مدت ۱۰ روز از تاریخ اعلام نظر کارفرما برای فسخ پیمان، در صورتی که دلایلی حاکی از عدم انطباق نظر کارفرما با موارد اعلام شده داشته باشد مراتب را به اطلاع کارفرما برساند. اگر ظرف مهلت تعیین شده پاسخی از سوی پیمانکار نرسد یا کارفرما دلایل اعلام شده او را مردود بداند کارفرما فسخ پیمان را به پیمانکار ابلاغ می کند.
ب) خاتمه پیمان: هرگاه پیش از اتمام کارهای موضوع پیمان، کارفرما بدون آنکه تقصیری متوجه پیمانکار باشد، بنا به مصلحت خود یا علت دیگر، تصمیم به خاتمه پیمان بگیرد خاتمه پیمان را با تعیین تاریخ آماده کردن کارگاه برای تحویل که نباید بیشتر از 15 روز باشد به پیمانکار ابلاغ می کند. کارفرما کارهایی را که ناتمام ماندن آن ها موج بروز خطر یا زیان مسلم است در این ابلاغ تعیین می کند و مهلت بیشتری به پیمانکار می دهد تا پیمانکار بتواند در آن مهلت این کارهای مذکور را تکمیل کند.
ج) تعلیق پیمان: کارفرما می تواند در مدت پیمان اجرای کار را برای یک بار و حداکثر سه ماه معلق کند. در این صورت باید تاریخ شروع تعلیق را به پیمانکار اطلاع دهد. در مدت تعلیق پیمانکار مکلف است که تمام کارهای انجام شده و مصالح و تجهیزات پای کار و تاسیسات و ساختمان های موقت را براساس پیمان به طور شایسته حفاظت و حراست کند و کارفرما نیز هزینه های بالاسری پیمانکار را در دوران تعلیق به میزان تعیین شده در اسناد و مدارک پیمان به پیمانکار می پردازد.
نکته: در صورتی که تعلیق بیش از سه ماه ضروری باشد، کارفرما می تواند با موافقت پیمانکار مدت تعلیق را برای یک بار و حداکثر سه ماه افزایش دهد. در صورت عدم موافقت پیمانکار با تعلیق بیش از سه ماه پیمان خاتمه می یابد.
**** حوادث قهری- ماده ۴۳:
جنگ، اعم از اعلام شده یا نشده، انقلاب ها و اعتصاب ها، شیوع بیماری های واگیردار، زلزله، سیل و طغیان های غیر عادی، آتش سوزی های دامنه دار و مهار نشدنی، طوفان و حوادث مشابه خارج از کنترل دو طرف پیمان که در منطقه اجرا کار وقوع یابد و ادامه کار را برای پیمانکار ناممکن سازد، جزء حوادث قهری به شمار می رود. در بروز حوادث قهری هیچ یک از دو طرف مسئول خسارت های وارد شده به طرف دیگر در اثر این حوادث نیست. در صورت بروز این حوادث به ترتیب زیر عمل می شود:
الف) پیمانکار موظف است که حداکثر کوشش خود را برای حفاظت از کارهای اجرا شده که در وضعیت قهری رها کردن آن ها منجر به زیان جدی می شود و انتقال مصالح و تجهیزات پای کار به محل مطمئن و ایمن به کاربرد. کارفرما نیز باید تمام امکانات موجود خود را در محل در حد امکان برای تسریع در این امر در اختیار پیمانکار قرار دهد.
ب) در مورد خسارت های وارد شده به کارهای موضوع پیمان، تاسیسات و ساختمان های موقت ماشین آلات و ابزار و وسایل پیمانکار به شرح زیر عمل می شود:
1) هرگاه خسارت های وارد شده به کارهای موضوع پیمان مشمول بیمه برای جبران آن طبق ماده ۲۱ اقدام می شود.
2) اگر خسارت های وارد شده به کارهای موضوع پیمان مشمول بیمه نباشد، یا میزان آن برای جبران خسارت ها کافی نباشد جبران خسارت به عهده کارفرماست.
3) جبران خسارت های وارد شده به ساختمان ها و تاسیسات موقت و ماشین آلات و ابزار و وسایل پیمانکار به عهده پیمانکار است.
